Nghiên cứu của Đại học Y khoa Sechenov (Nga), được đăng tải trên tạp chí Pathophysiology, cho thấy căn bệnh này bắt nguồn từ sự tích tụ bất thường của tế bào mast – một loại tế bào miễn dịch có nguồn gốc từ tủy xương – tại những vùng xơ hóa nặng và mạch máu có huyết khối. Khi dòng máu nuôi dưỡng xương bị gián đoạn, mô xương sẽ hoại tử, gây đau đớn dữ dội, suy giảm khả năng vận động và cuối cùng phải thay khớp.
Trước đại dịch, nguyên nhân phổ biến của hoại tử xương thường liên quan đến lạm dụng steroid trong thời gian dài, nghiện rượu hoặc chấn thương nặng. Tuy nhiên, kể từ năm 2020, các bác sĩ Nga ghi nhận số ca bệnh tăng vọt ở những người từng mắc Covid-19 thể nhẹ và không hề sử dụng hormone liều cao. Điều này làm dấy lên nghi ngờ về vai trò trực tiếp của virus SARS-CoV-2 trong quá trình hình thành bệnh.
Để kiểm chứng, các nhà khoa học đã phân tích bệnh lý của 88 mẫu mô xương được lấy trong quá trình nội soi khớp. Trong đó, 41 bệnh nhân được xác định mắc hoại tử chỏm xương đùi (ONFH) sau Covid-19 và 47 người mắc các bệnh khác. Kết quả cho thấy, ở nhóm bệnh nhân hậu Covid-19, mật độ tế bào mast trong vùng hoại tử, xơ hóa và quanh mạch máu cao gấp 9,1 lần so với nhóm đối chứng. Đồng thời, thể tích mô xơ cũng tăng gấp 5,6 lần, trong khi hiện tượng huyết khối xảy ra thường xuyên hơn 2,6 lần.
Đáng lo ngại hơn, các bác sĩ còn ghi nhận phản ứng u hạt tế bào khổng lồ rõ rệt ở nhóm bệnh nhân từng nhiễm Covid-19. Đây là biểu hiện của viêm mạn tính, trong đó hình thành những khối u hạt chứa tế bào khổng lồ đa nhân, trực tiếp góp phần vào quá trình phá hủy mô xương. Những thay đổi bệnh lý này hiếm gặp trước khi đại dịch bùng phát, càng củng cố giả thuyết virus SARS-CoV-2 có liên quan trực tiếp đến cơ chế gây bệnh.
Theo ông Mikhail Bolkov, nhà nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Lão khoa thuộc Đại học Pirogov (Nga), ở giai đoạn đầu đại dịch, Covid-19 được coi là nguy hiểm chủ yếu vì tỷ lệ tử vong cao. Nhưng khi nghiên cứu sâu hơn, các nhà khoa học phát hiện virus có thể tác động đến nhiều cơ quan và mô khác nhau, từ phổi, tim, mạch máu cho tới xương, tạo ra những biến chứng âm thầm và dai dẳng.
Hiện nay, tại Nga đã có một số loại thuốc có thể kiểm soát sự phát triển của tế bào mast. Tuy nhiên, giới khoa học vẫn chưa xác định được liệu những loại thuốc này có thể ngăn chặn hoặc điều trị hiệu quả tình trạng hoại tử xương sau Covid-19 hay không. Vì vậy, việc phòng ngừa, chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời vẫn là giải pháp quan trọng nhất.
Phát hiện của Đại học Sechenov gióng lên hồi chuông cảnh báo rằng Covid-19 không chỉ để lại những di chứng quen thuộc trên hệ hô hấp và tim mạch, mà còn có thể gây ra những biến chứng ít được chú ý hơn nhưng hậu quả nặng nề không kém.
Các chuyên gia khuyến cáo, những người từng mắc Covid-19, kể cả thể nhẹ, cần chủ động theo dõi sức khỏe xương khớp. Khi có dấu hiệu đau nhức, cứng khớp hay khó vận động, người bệnh nên thăm khám sớm để được phát hiện và can thiệp kịp thời, tránh nguy cơ tàn phế.
Thiên Trường
NGUỒN: https://thuonghieucongluan.com.vn/benh-nhan-hau-covid-19-co-nguy-co-mac-hoai-tu-xuong-a280477.html
